Ergonomie
Ergonomie is een begrip dat een hoofdrol speelt bij het veilig en efficiënt inrichten van een werkplek. Tegelijkertijd is het een breed begrip waar veel over is geschreven en op verschillende manieren toepasbaar is. Op deze pagina gaan we in op de belangrijkste zaken rondom ergonomie zoals de betekenis, de waarde van ergonomisch werken, wet- en regelgeving en tips voor op de werkvloer.
Direct naar:
- Wat is ergonomie?
- Wat betekent ergonomie?
- Wat is ergonomisch werken?
- De voordelen van ergonomisch werken
- Wetgeving en regels over ergonomisch werken
Wat is ergonomie?
- Fysieke ergonomie bestudeert het menselijk lichaam in relatie tot fysieke activiteit.
- Cognitieve ergonomie bestudeert mentale processen (bijv. geheugen en motorische reacties) in relatie tot andere mensen en systemen.
- Organisatorische ergonomie richt zich op de relatie tussen mensen en de organisaties en processen waar ze mee werken.
In de praktijk is er echter veel overlap tussen deze vormen van ergonomie. Zo is bekend dat een slechte gezondheid (fysieke ergonomie) invloed heeft op je mentale prestaties (cognitieve ergonomie) en kunnen problemen in de organisatie (organisatorische ergonomie) effect hebben op de stress die werknemer ervaart (cognitieve ergonomie). Om onduidelijkheden te voorkomen spreken wij daarom simpelweg over ergonomie in de breedste zin van het woord.
|
“Ergonomie streeft naar het zodanig ontwerpen van gebruiksvoorwerpen, technische systemen en taken dat de veiligheid, de gezondheid, het comfort en het doeltreffend functioneren van mensen wordt bevorderd.” |
"Ergonomie (of human factors) is de wetenschappelijke discipline die zich bezighoudt met het begrijpen van de interactie tussen de mens en andere elementen van een systeem. Het is het beroep dat de theorie, principes, gegevens en methodes toepast om zo te ontwerpen dat het menselijk welzijn en de globale prestatie van het systeem geoptimaliseerd wordt." |
|
Nederlandse Vereniging voor Ergonomie |
Wat is ergonomisch werken?
Volgens de Arbounie betekent ergonomisch werken dat gebruiksvoorwerpen, machines en taken zo zijn ontworpen dat ze de veiligheid, de gezondheid, het comfort en de efficiëntie van medewerkers bevorderen. Met andere woorden: middelen worden aangepast aan de gebruiker, in plaats van dat de gebruiker zich aan moet passen aan middelen of processen. Dit heeft betrekking op werkzaamheden in alle branches waarbij per bedrijfstak aparte regels (kunnen) gelden. Denk hierbij aan het inrichten van ergonomische werkplekken in een kantooromgeving, een veilig en efficiënt werkproces in een restaurantkeuken of het voorzien van de juiste veiligheidskleding in de industrie. Met een werkomgeving die ergonomisch verantwoord is ingericht wordt de kans op gezondheidsklachten en veiligheidsrisico’s geminimaliseerd.
Voordelen ergonomisch werken op de werkvloer
Een werkplek die goed is afgestemd op de persoonlijke fysieke eigenschappen van een medewerker biedt diverse interessante voordelen. Onderstaande de belangrijkste op een rij:
- Een veilige en gezonde werkomgeving
- Minder kans op aanslepende klachten zoals RSI en KANS
- Lager verzuim
- Verhoogde productiviteit
- Meer werkplezier
- Verbeterd moreel
- Een betere fysieke en mentale gezondheid
Een ergonomische werkomgeving is dus niet enkel in het belang van de werknemer, maar biedt ook voor de werkgever interessante voordelen.
Wetgeving en regels over ergonomisch werken
In Nederland is Human Factors NL de vereniging voor ergonomie die zich inzet voor het ontwikkelen en verspreiden van kennis over ergonomie en het verbeteren van de interactie tussen mensen en hun (werk)omgeving. Daarnaast heeft ook de overheid bepaald dat ergonomisch werken geen vrijblijvend iets is. De Arbowet stelt op dit gebied diverse richtlijnen waar een werkplek aan moet voldoen en waarbij de werkgever verplicht is deze na te leven. De arbodienst controleert dan ook dagelijks bedrijven op de naleving hiervan. Bekende onderdelen uit de Arbowet zijn onder andere:
- Artikel 3.19 over voldoende bewegingsruimte bij de arbeid
- Artikel 5.3 beperken gevaren en risico-inventarisatie en -evaluatie
- Artikel 5.4 over de inrichting van werkplekken volgens de ergonomische beginselen
Naast de Arbowet zijn er ook diverse NEN en NPR certificeringen die aangeven waar een ergonomische werkplek aan moet voldoen en als kwaliteitsgarantie dienen. Onderstaand de belangrijkste op een rij:
- NEN 1824 Ergonomie – Ergonomische eisen voor de oppervlakte van kantoorwerkplekken
- NEN 2449 Ergonomie - Ergonomische criteria voor kantoorwerktafels - Eisen van afmetingen en uitvoering - Beproevingsmethoden
- NEN-EN-ISO 6385 Ergonomische beginselen bij het ontwerpen van werksystemen
- NEN-EN-ISO 10075-1 Ergonomische principes gerelateerd aan mentale werkbelasting - Deel 1: Algemene termen en definities
- NEN-EN-ISO 26800 Ergonomie - Algemene benadering, beginselen en concepten
- NPR 1813 Ergonomie - Richtlijn voor kantoormeubelen en hun toepassing bij de inrichting van administratieve ruimten en kantoren
- Toelichting bij de NEN-EN 1335-reeks, de NEN-EN 527-reeks en NEN-EN 13761
- NPR 3438 Ergonomie - Geluidhinder op de arbeidsplaats - Bepaling van de mate van verstoring van communicatie en concentratie
Kijk op de website van NEN voor meer informatie over de NEN en NPR richtlijnen. [B1]
Tips voor ergonomisch werken
Om ergonomisch te werken zijn er een aantal tips die eenvoudig in de praktijk zijn toe te passen:
- Neem regelmatig pauze
- Zorg voor voldoende afwisseling in werkzaamheden
- Werk aan een goede lichamelijke conditie
- Doe regelmatig oefeningen om spieren en schouders te ontlasten
- Let op een juiste lichaamshouding bij langdurig staan of zitten
- Zorg dat zaken zoals de bureaustoel en het bureau goed zijn ingesteld en aanpasbaar voor afwisseling